strona główna > adam mularczyk

Adam Mularczyk urodził się w Krakowie 13 stycznia 1923 roku. Urodził się do teatru ...wierzyli w to jego rodzice, mówili o tym jego koledzy, przyznawali i z rezygnacją akceptowali ten fakt jego gimnazjalni profesorowie. 

Nie udało się doszukać i obarczyć odpowiedzialnością przodka, po którym odziedziczył tą "cnotę". Być może był w swoim rodzie  pierwszy z teatrem we krwi. Pierwsze kroki na "deskach scenicznych" stawiał ...jako sześciolatek ....pod stołem rodzinnej jadalni. 

Na tej maleńkiej scence z kurtyną uszytą przez mamę, pełen "twórczej" energii i już wtedy trochę despotyczny mały artysta dwoił się i troił grając różne postacie przebierał się, malował sobie buzię wodnymi farbkami i przyklejał wąsy z "włosów" kukurydzy, niezmordowanie tańczył, śpiewał i bawił wdzięczną domową widownię, która obdarzała go rzęsistymi oklaskami. 

Mały Adam rósł, a z nim razem rosły jego teatralne marzenia, a kiedy osiągnął dojrzały wiek ...13-latka jego idea teatru zmaterializowała się jako .... teatr szkolny im. Jadwigi Smosarskiej, aktorki, której filmy uwielbiał. Pamiętnik tego teatru przechowywany pieczołowicie i chroniony w zawierusze wojny przetrwał do czasów dzisiejszych. Adam bowiem "od kołyski" był archiwistą i zbieraczem.


Adam z siostrą Marysią

Na deskach prawdziwego teatru 13-letni Adam stanął poraz pierwszy w teatrze im Słowackiego w Krakowie, gdzie wraz z chórem Dzieci Krakowskich "wystąpił" w operze Carmen Bizeta. Było to dla niego wielkie przeżycie. Następnym razem grał na tej scenie ...29 lat później, kiedy przyjechał jako aktor Teatru Narodowego na gościnne występy ze sztukami "Historyja o Chwalebnym Zmartwychwstaniu" i "Żywot Józefa"

A po tym przyszła wojna i mroczne, ciężkie lata okupacji. Sytuacja młodzieży polskiej zwłaszcza szkolnej była niebezpieczna i trudna. Adam wychowany w głęboko patriotycznym domu nie miał wątpliwości, kto jest jego wrogiem, a mając od dzieciństwa naturę "wszystko albo nic" dorwał się przez harcerskie kontakty do pracy w konspiracji. Nie wygasająca pasja do teatru i myśl zorganizowania teatru nurtowała go tym bardziej, że wszelkie demonstracje polskości były zakazane i surowo karane. 

Już w 1940 roku siedemnastoletni Adam zebrał grupę 94 ludzi, młodych jak on i tak jak on ciekawych, głodnych teatru. Bez przygotowania  zawodowego, wiedziony jakąś intuicją - Adam "sortuje" swój zespół wedle talentów na aktorów, scenografów, muzyków, maszynistów, tancerzy, charakteryzatorów  i administratorów. Z tym zespołem pod nazwą Krakowski Teatr Podziemny (KTP) rozpoczyna pracę teatralną tuż pod nosem niemców i pod bokiem groźnego okupacyjnego gubernatora Franka. Nie było to zadanie łatwe, ani bezpieczne! 

Mimo piętrzących się przeszkód Adamowy Krakowski Teatr Podziemny w latach 1940 -1945 przygotował 8 premier i w zaprzyjaźnionych, zakonspirowanych lokalach dał 16 przedstawień, które obejrzało około 2000 widzów. Wystawiono: -"Podejrzaną Osobę" - Dobrzańskiego, "Kozłowickie Sherlocki Holmesy" Piątkowskiego (Pobratymiec),  "Wesele" - Wyspiańskiego, "Werbel Domowy" -Gregorowicza, "Zemstę" - Fredry, "Trójkę Hultajską" - Nestroya, "Niespodziankę" -Rostworowskiego oraz składanki "Bo gdy harmonia gra" i "Śmiech to zdrowie". 
W realizacji tych przedstawień teatr Adama korzystał z profesjonalnej pomocy doświadczonych teatrologów krakowskich takich, jak Wiesław Gorecki, Wiktor Bujański, Tadeusz Kudliński, którzy później, bo od lipca 1944 roku wraz z Mayerholdem, J. Zielińskim i J. Merunowiczem - prowadzili w Krakowie kursy teatru. Gościem na próbach KTP bywał starszy o 3 lata od Adama  - Karol Wojtyła ówcześnie aktor Podziemnego Teatru Rapsodycznego w Krakowie. 

Wśród młodych członków   KTP znalazły sie nazwiska ludzi, którzy później  stali się filarami polskiego teatru i filmu: Halina Mikołajska, Halina Romanowska, Krystyna Pachońska, Irena Stelmach, Irena Wilkoszewska, Marian Cebulski, Stanisław Zaczyk, Marian Friedman, Jerzy Passendorfer i Jerzy Twardowski. 

Krakowski Teatr Podziemny, dzieło Adama Mularczyka przeszedł do historii polskiego teatru. Napisano o nim wiele w literaturze teatru czasów wojny. Pozostało po nim nieopublikowane dotychczas siedem tomów bogato ilustrowanej kroniki prowadzonej przez założyciela i członków zespołu. 

W 1945 roku, Adam z większością swoich  aktorów został przyjęty do utworzonego zaraz po wojnie Studia "Teatr Stary" w Krakowie, założonego przez Ronarda Bujańskiego a  prowadzonego przez wybitnych aktorów - pedagogów. Po zdaniu egzaminu eksternistycznego Adam został przyjęty w poczet członków zwyczajnych Związku Artystów Scen Polskich (ZASP) co oznaczało  nadanie mu uprawnień zawodowego aktora. W roku 1947 Adam zgłosił Krakowski Teatr Podziemny do ZASPu i otrzymał zezwolenie na wydanie członkom legitymacji KTP. 

Jako zawodowy aktor Adam zadebiutował w Krakowie pod okiem wielkich mistrzów -Juliusza Osterwy, Marii Dulęby i Janusza Warneckiego. W latach 1945-46 grał w Starym Teatrze występując w "Niespodziance" - Rostworowskiego, "Masławie" - Zawiejskiego , "Nieboszczyku panu Pic" - de Peyreta -Chappuis, "Królu Włóczęgów" -Hockera i Posta, "Złotej Cioci" -Garaulta, "Pasażerce bez bagażu" - J.Anouilha  i w "Igraszkach Trafu i Miłości" - Marivaux. 
 

Paryż 1964
W 1947 roku wraz ze swoim mistrzem Januszem Warneckim Adam przyjechał do Warszawy do Teatru Muzycznego Domu Wojska Polskiego. Tu pod dyrekcją J. Tuwima i J. Warneckiego zagrał w "Żołnierzu Królowej Madagaskaru" - Dobrzańskiego w adaptacji Tuwima. Adam grał tu u boku wielkich aktorów - Miry Zimińskiej i Ludwika Sempolińskiego. Przedstawienie to odniosło niebywały sukces.
W tym samym roku Adam zaangażował się do Teatru Nowego założonego przez Tuwima i Mellera, gdzie w ciągu siedmiu lat wystąpił w wielu sztukach takich jak m.in.:"Wesele Figara" Beaumarchais, "Dom Otwarty" – Bałuckiego, "Słomkowy Kapelusz" - Labiche, "Zielony Gil" - de Molina,
"Rewizor" - Gogola, "Sen Nocy Letniej" - Szekspira,  "Damy i Huzary" - Fredry, "Milionowe Jajko" - Domańskiego, "Swobodny Wiatr" - Dunajewskiego. 

W 1954 roku, gdy Teatr Nowy przekształcił się w Operetkę , Adam przeszedł do  zespołu Teatru Narodowego w Warszawie, gdzie pracował do roku 1973 pod kolejnymi dyrekcjami B. Korzeniewskiego, W. Horzycy, K. Dejmka i A. Hanuszkiewicza. 

Z tego okresu pochodzą jego znakomite role - Chudogęby w "Wieczorze Trzech Króli" Szekspira, Bazylia w "Weselu Figara" Beaumarchais, Prologusa, Judasza i Jandrasa w "Historyji o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim"- Mikołaja z Wilkowiecka. 

Wystąpił także między innymi w "Henryku VI na Łowach" Bogusławskiego, "Operze za Trzy Grosze" - Brechta, "Niedźwiedziu" - Czechowa, "Księciu Homburgu" - Kleista, "Słowie o Jakubie Szeli" -Jasieńskiego, "Żywocie Józefa" - Reja , "Dziadach" -Mickiewicza, "Kordianie" – Słowackiego, "Muchach" - Sartre’a, "Ciężkich Czasach" –Bałuckiego. 
W roku 1957 Adam wystąpił  gościnnie w Teatrze Współczesnym grając swoją wielką i niezapomnianą rolę Lucky'ego w sztuce Samuela Becketta "Czekając na Godota" w reżyserii J. Kreczmara. Była  to  niezwykła kreacja i wielkie przedstawienie. 

"Sen nocy letniej"

W roku 1973 Adam, nie otrzymując satysfakcjonujących ról pod dyr. A. Hanuszkiewicza, przeniósł się z Teatru Narodowego do Teatru Polskiego w Warszawie, gdzie pod dyrekcją A. Kowalczyka wystąpił w "Jak się Wam Podoba" - Szekspira, "Tragedii Optymistycznej" - Wiszniewskiego oraz "Podporucznik Kiże"- komedii Fedeckiego i Jarockiego. 

Również na scenie Kameralnej Teatru Polskiego zagrał w "Osiełku Porfirionie"Gałczyńskiego oraz stworzył niezapomnianą postać Koli Bryniona w "Lękach Porannych" - S.Grochowiaka. 

Przez całe swoje teatralne życie Adam grał z największymi mistrzami polskiej sceny i pracował z najwybitniejszymi reżyserami chłonąc teatr w najlepszym wydaniu. 

Wystąpował również w licznych filmach i spektaklach telewizyjnych. Szczególną popularność przyniosły mu niektóre z jego filmów jak np. "Godziny nadziei", "Król Maciuś I", "Poszukiwany, poszukiwana", "Tysiąc talarów", "Pieczone gołąbki", "Nie lubię poniedziałku".  Filmy te jeszcze ciągle są pokazywane w telewizji w Polsce. Adam bardzo lubił pracę w filmie, porywała go dynamika działania i nieograniczone możliwości techniki filmowej. Jednakże jego bezkompromisowość i brak "giętkości" politycznej w owych czasach sprawiły, że mimo niewątpliwej  popularności nie często grywał w filmach. 

Na antenie Polskiego Radia Adam brał udział w niezliczonych audycjach i słuchowiskach. Prawdziwy rozgłos jednakże przyniosła mu niezapomniana rola Profesora Pęduszki w Radiowym Teatrzyku Eterek pióra Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego. Teatrzyk ten królował przez 10 lat w programie radiowym, a kiedy serial zakończono, widzowie, aktorzy a z nimi Adam poczuli się osieroceni. Do dzisiaj Polskie Radio nadaje powtórki tamtych Eterkowych audycji. 

Poza bardzo aktywną pracą zawodową w teatrze, filmie, radiu i telewizji hobby Adama była praca teatralna z amatorami . 

Wiele czasu i zapału poświęcał nauczaniu gestu i retoryki kleryków - studentów Metropolitalnego Seminarium w Warszawie oraz kleryków Zakonu Paulinów. Zaangażowany przez władze seminarium, jako profesor uczył kaznodziejstwa oraz przygotowywał ze studentami okolicznościowe przedstawienia, misteria i akademie. W ciągu 11 lat pracy z seminarzystami, przez jego lekcje przewinęło się 350 uczniów. Mówił, że gdyby wszyscy z nich zostali proboszczami, miałby szansę odwiedzając ich tylko przez jeden dzień, spędzić cały rok w podróży. Jednym z jego uczniów był także ksiądz Jerzy Popiełuszko. 

Zorganizował i prowadził m.in. teatrzyk studencki w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie oraz teatr uczniowski w Gimnazjum Św. Augustyna. 

A inne hobbies kochał Tatry i  górali. Uwielbiał samochody czyli jak mówił "maszyny zmotoryzowane". Był zapalonym archiwistą - kronikarzem i obdarzonym wspaniałą pamięcią niepowtarzalnym gawędziarzem. 

W 1973 roku Adam Mularczyk wyjechał z rodziną z Polski do USA, osiedlił się w Filadelfiii, gdzie założył i prowadził Polski Teatr Dramatyczny z siedzibą w Domu Polskim.  Do kraju już nigdy nie wrócił. Zmarł w Filadelfii 12 czerwca 1996 roku. Prochy jego spoczywają na cmentarzu w Amerykańskiej Częstochowie w Doylestown . 

Zgodnie z jego życzeniem w 1996 roku ufundowana została doroczna nagroda im. Adama Mularczyka dla najlepszego studenta wydziału aktorskiego Akademii Teatralnej w Warszawie. 



strona główna | a.mularczyk | historia | nasza grupa | występy | kontakt 
po polsku | po angielsku